با شنیدن نام رادیاتور فکرها به سمت وسیله‌ای می‌رود که برای گرم نگه‌داشتن خانه‌ها در فصول سرد سال مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ اما رادیاتور خودرو نقشی بیش از این دارد و کاربرد آن تنها محدود به مقطع سرد سال نمی‌شود. اگر قلب خودرو را موتور آن در نظر بگیریم، این قلب به دلیل احتراقی که برای انجام فعالیت در آن صورت می‌گیرد حرارت بالایی دارد، به‌طورکلی وظیفه‌ی رادیاتور در خودرو این است که این حرارت را کنترل کند تا از حدی بالاتر نرود و البته از میزان مشخصی هم پایین‌تر نیاید. رادیاتور این کار را با کنترل دمای آب جاری در مجاری موتور انجام می‌دهد. حداقل دمای مناسب مایع موجود در موتور 9 درجه سانتی‌گراد و حداکثر دمای مناسب هم 80 درجه‌ی سانتی‌گراد است. این مقاله درباره‌ی رادیاتور و اجزای آن، چگونگی عملکرد آن، اجزای تشکیل‌دهنده‌ی این سیستم و در کل همه‌ی جوانب رادیاتور است.
رادیاتور چگونه به وظیفه‌ی خود عمل می‌کند؟
نحوه‌ی کارکرد رادیاتور به این شکل است که آب یا مایع موجود در موتور را خنک می‌کند و گرمای گرفته از موتور را در فصول سرد به سیستم بخاری هدیه می‌دهد. در فصول گرم سال هم این گرما را با هوای بیرون مبادله می‌کند.
همان‌طور که گفتیم اساس کار موتور ماشین احتراق سوخت است. واضح است که احتراق و سوختن گرما تولید می‌کند و درصورتی‌که این گرما مدیریت نشود می‌تواند دردسرساز شود. کار رادیاتور مدیریت این گرما است. موتور نه باید زیاد گرم شود و صدالبته نباید زیاد سرد شود. در هر دو صورت خودرو عملکرد مناسبی نخواهد داشت. رادیاتور مخزنی است از جنس آلومینیوم که رسانای ایده آلی برای گرما به‌حساب می‌آید. مایع موجود در سیستم خنک‌کننده گرمای موتور را به سمت رادیاتور می‌برد و رادیاتور هم این مایع را با دمیدن هوای بیرون به آن خنک می‌کند. مایع پس از رسیدن به دمای مناسب دوباره به گردش در‌می‌آید و به موتور بازمی‌گردد. این چرخه برای جلوگیری از زیادی سرد و یا زیادی گرم شدن موتور خودروی‌تان همواره ادامه دارد.
اگر مایعی نباشد، رادیاتور هیچ کاربردی ندارد
تا اینجا متوجه شدید که باید مایعی درون سیستم خنک کننده وجود داشته باشد تا گرمای موتور را به سمت رادیاتور ببرد تا آنجا به دمای مناسب برسد و به موتور و اطراف سیلندرها بازگردد. اگر مایعی در کار نباشد چه؟ گرما به رادیاتور تله پورت نمی‌شود و اگر مایعی در کار نباشد، موتور خودروی شما آن‌قدر داغ می‌شود که از کار می‌افتد. با توجه به بالا رفتن هزینه‌ها مطمئن باشید که نمی‌خواهید اجازه دهید این اتفاق بیفتد. مسئله‌ی دیگری وجود دارد و آن این است که چه مایعی برای خنک کردن موتور مناسب‌تر است؟
برخی از آب‌لوله‌کشی به این منظور استفاده می‌کنند که اتفاقاً کار درستی نیست و توصیه نمی‌شود. آب‌لوله‌کشی دارای املاح است و این املاح در بلندمدت می‌تواند برای خودروی شما مشکل به وجود آورد. خودروها برای مایع خنک‌کننده‌ی خود ترجیح می‌دهند تا آب مقطر داشته باشند. آبی خالی از هر نوع املاح. البته آب مقطر هم مانند هر نوع آب دیگر مشکلاتی مانند رسیدن به نقطه‌ی جوش و البته منجمد شدن در دمای زیر صفر درجه را دارد که امروزه محلول‌هایی بانام ضد یخ، این مشکل را برای ما حل کرده است. این محلول هم از منجمد شدن مایع خنک‌کننده جلوگیری می‌کند و هم از به نقطه‌ی جوش رسیدن آن. میزان مناسب برای ترکیب کردن ضدیخ یا ضد جوش با آب مقطر روی بسته‌بندی محلول‌ها نوشته‌شده است؛ اما توصیه ما ترکیب 50 به 50 است.
مسئله‌ی دیگری که در مورد مایع خنک‌کننده وجود دارد مربوط به حجم آن است. جدا از نوع مایعی که استفاده می‌کنید، به یاد داشته باشید که مقدار این مایع نباید از حدود مشخصی کمتر یا بیشتر باشد.
نکته: اگر قصد بررسی مایع موجود در رادیاتور را دارید، حتماً این کار را زمانی انجام دهید که خودرو مدت‌زمان زیادی خاموش بوده و کاملاً سرد باشد. در غیر این صورت خطر هم شمارا تهدید می‌کند و هم کل سیستم خنک‌کننده ماشینتان را. اگر هنگامی‌که مایع موجود در رادیاتور حرارت دارد، درب مخزن آن را بازکنید، رادیاتور به‌اصطلاح هوا می‌گیرد که موجب اختلال در عملکرد این سیستم می‌شود.
معضلات دمای خیلی پایین و بیش‌ازحد بالای موتور
شاید درک مشکلات حاصل از بالا رفتن دمای موتور نسبت به مشکلاتی که دمای پایین به وجود می‌آورد، برای شما ساده‌تر باشد. به‌هرحال باید بدانید که نه افراط و نه تفریط. حد اعتدال حتی در دمای موتور هم باید رعایت شود.
مشکلاتی که از دمای بالا حاصل می‌شود:
1. مایع به نقطه‌ی جوش می‌رسد و از سیستم خنک‌کننده به بیرون درز پیدا می‌کند، درنتیجه آب موجود در رادیاتور و موتور از میزان مشخصی کمتر می‌شود و آمپر بالا می‌رود
2. موتور قدرت و کشش حالت اصلی را ندارد و معمولاً به‌صورت مشهودی ضعف پیدا می‌کند
3. برخی از اجزای حیاتی موتور مانند سوپاپ‌ها و شمع‌ها به دلیل حرارت بسیار بالا ذوب می‌شوند
4. موتور دچار مشکل روغن‌سوزی می‌شود و کلاً عملکرد آن دچار اختلال می‌شود
مشکلاتی که از دمای پایین حاصل می‌شود:
1. چون روغن به دمای موردنظر نرسیده است، ویسکوزیته‌ی بالایی دارد و به همین جهت اصطکاک بین قطعات بسیار بیشتر است
2. درست مانند هنگامی‌که دما بالا باشد، قدرت و کشش موتور کاهش چشم‌گیری دارد
3. نرسیدن روغن به همه‌ی قطعاتی که نیاز به آن دارند
4. گاز بنزین درون مجاری عبوری بنزین تقطیر می‌شود که باعث ایجاد ایراد در احتراق می‌شود
علل درست کار نکردن رادیاتور
رادیاتور و سیستم خنک‌کننده از اجزایی مانند واترپمپ، سیلندر، سر سیلندر، پروانه و ... تشکیل‌شده است. نقص در عملکرد هریک از این قطعات می‌تواند به خرابی کل سیستم رادیاتور منجر شود.
از دیگر دلایل رایج این موضوع می‌توان به
· دفرمه شدن درب رادیاتور
· سوراخ بودن بدنه رادیاتور
· اشکال در عملکرد ترموستات
· سربالایی با شیب زیاد به مدت طولانی
اشاره کرد.
گاهی برای تعمیر خرابی‌ها باید به تعمیرگاه مراجعه کنید، اما گاهی به‌سادگی میتوانید با هواگیری همه‌چیز را به حالت اولیه بازگردانید.
هواگیری رادیاتور چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟
به‌طور خلاصه هرگاه هوا جای مایع خنک‌کننده را در سیستم خنک‌کننده می‌گیرد، گفته می‌شود که سیستم خنک‌کننده و یا به‌طور مشخص رادیاتور هوا گرفته است. در متن اشاره کردیم که اگر هنگامی‌که دمای مایع خنک‌کننده بالا باشد، درب رادیاتور را بازکنید، در بهترین حالت اگر مایع به صورتتان نپاشد و باعث سوختگی نشود، رادیاتورتان هوا می‌گیرد. حالت دیگری که ممکن است رادیاتور هوا بگیرد مربوط به زمانی است که قطعه‌ای از سیستم خنک‌کننده تعویض شود.
برای انجام عملیات هواگیری باید خودرو در سطح صافی قرار بگیرد و تمام پیچ‌های مربوط به هواگیری که برای هر خودرو متفاوت است باز شود. سپس باید مایع خنک‌کننده و حتی در شرایط اضطرار آب‌لوله‌کشی را درون مخزن بریزید و آن‌قدر این کار را ادامه دهید تا مایع از پیچ‌هایی که باز کردید بدون قطع و وصل شدن خارج شود. فراموش نکنید که این کار را حتماً زمانی انجام دهید که ماشینتان خاموش است.
